Θεοτόκος

Δίπλα από την εθνική οδό Κόνιτσας- Κοζάνης, σε υψόμετρο 700 μ και  σε απόσταση  33χλμ. από την Κόνιτσα  θα συναντήσετε τη Θεοτόκο. Το παλιότερο χωριό, με την ονομασία Φυτόκο, ήταν κτισμένο ψηλότερα σε υψόμετρο 1000 μ στη θέση Μεγάλη Ράχη, απ’ όπου μετεγκαταστάθηκε στη θέση του σημερινού οικισμού μεταπολεμικά.

Ο νέος οικισμός της Θεοτόκου, που βρίσκεται δίπλα από τον Σαραντάπορο, αποτελείται από μερικά σπίτια και λίγες ταβέρνες και καφενεία που πρόθυμα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στους κουρασμένους ταξιδιώτες. Από την παλιά Φυτόκο έχουν απομείνει ελάχιστα χαλάσματα.

Οι Φετοκίτες, είτε λόγω καταστροφών είτε λόγω οικονομικών δυσκολιών διασκορπίστηκαν στα Βαλκάνια και ακόμα παραπέρα μέχρι και τη νότια Ρωσία, όπου εξασκούσαν κατά παράδοση –όπως και οι κάτοικοι των περισσοτέρων χωριών της γύρω περιοχής- το επάγγελμα του οικοδόμου.

Σήμερα, αν ανηφορίσει κανείς μέχρι το παλιό χωριό θα εντοπίσει, ανάμεσα στα κατεστραμμένα σπίτια,  τη μισογκρεμισμένη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, ενώ λίγο πιο πέρα,  στην κορυφή ενός λόφου (υψ. 890 μ.), στέκει το εξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου (1624) με τις αξιόλογες τοιχογραφίες του.