Κλειδωνιά

Λίγο έξω από την Κόνιτσα, και σε υψόμετρο 880μ., βρίσκεται η Κλειδωνιά. Απέχει 52 χιλιόμετρα από τα Ιωάννινα. Μέχρι το 1953 το χωριό ονομαζόταν Λιτονιάβιστα.
Η Κλειδωνιά είναι ιδανικό ορμητήριο για τους λάτρεις της φύσης. Μαγευτικό σκηνικό μέσα στην φύση είναι τα υπεραιωνόβια πλατάνια, τα σκλήθρα και άλλα δέντρα που συναντώνται στην περιοχή. Το μοναδικό φαράγγι σπάνιας ομορφιάς, που ξεκινά από την πέτρινη γέφυρα της Κλειδωνιάς και φτάνει ως τη δυτική έξοδο της χαράδρας του Βίκου, ανάμεσα από τα χωριά Πάπιγκο και Βίκος, το φαράγγι του Βοϊδομάτη, αποτελεί το μέρος το οποίο οι λέξεις αδυνατούν να περιγράψουν. Θα εντυπωσιαστείτε επίσης από τα κατακάθαρα νερά του Βοϊδομάτη, αφού με μια απλή ματιά θα παρατηρήσετε να κολυμπούν πέστροφες.
Μέχρι το 1940 είχε 60 κατοικίες και πληθυσμό 380 κατοίκων.
Το χωριό βρίσκεται μέσα στα όρια της Προστατευόμενης Περιοχής του Πάρκου της Βόρειας Πίνδου.
Οι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και με την κτηνοτροφία.
Το πέτρινο μονότοξο γεφύρι της Κλειδωνιάς, που βρίσκεται νοτιοδυτικά, στην έξοδο του φαραγγιού του Βοϊδομάτη, χτίστηκε το 1853.
Κοντά στο γεφύρι της Κλειδωνιάς, βρίσκονται τρείς προϊστορικές αρχαιολογικές θέσεις: το σπήλαιο Κλειδί, το σπήλαιο Μεγαλάκκος και το Σπήλαιο Μποΐλα. Αξίζει να αναφέρουμε, πως στα σπήλαια εντοπίστηκαν αρχαιολογικά ευρήματα που χρονολογούν την ανθρώπινη παρουσία στην περιοχή στην νεότερη περίοδο της παλαιολιθικής εποχής.
Το σπήλαιο Μποΐλα βρίσκεται κοντά στο γεφύρι, ενώ τα άλλα δυο, με σημαντικότερο το Κλειδί, βρίσκονται στο εσωτερικό του Φαραγγιού και σε μικρή απόσταση από το μονοπάτι που το διασχίζει.
Ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ερείπια αρχαίου κάστρου, που είναι γνωστό με το όνομα «Καστράκι», τα οποία βρίσκονται σε πυκνοδασωμένη απότομη βραχώδη έξαρση, νοτιοδυτικά του φαραγγιού του Βοϊδομάτη. Το κάστρο φαίνεται πως αρχικά κτίσθηκε την ελληνιστική εποχή (3ος π.χ. αιώνας) και ακολούθησαν επεκτάσεις και βελτιώσεις της οχύρωσης κατά τους επόμενους αιώνες, έως και τα πρώτα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Θα παρατηρήσετε, τόσο μέσα όσο και έξω από το κάστρο να διασώζονται ερείπια παλιότερων οικισμών και ναών. Ο μόνος ωστόσο, ναός που μέχρι σήμερα στέκεται όρθιος, είναι ο Ναός της Ευαγγελίστριας.
Ο τόπος που είναι το κάστρο, ανήκει στο διπλανό χωριό της Κλειδωνιάς, χωριό του Ζαγορίου, τον Άγιο Μηνά.
Αξίζει τον κόπο, ιδιαίτερα για όσους τρέφουν έκδηλη αγάπη για την φύση και την ιστορία, αλλά και την πεζοπορία, να κάνετε μια βόλτα στο ύψωμα, με το καλύτερο διατηρημένο κάστρο στα Βόρεια του Νομού Ιωαννίνων, παρόλο που απαιτεί παραπάνω από 1 ώρα πεζοπορίας.
Σας ανταμείβει επίσης, έπειτα από 1,30 ώρα πεζοπορίας, η Μονή Αγίων Αναργύρων. Είναι χτισμένη από το 1658 και θα την βρείτε αφού περπατήσετε από τη γέφυρα της Κλειδωνιάβιστας, κοντά στο κεντρικό μονοπάτι που διασχίζει το φαράγγι. Σήμερα, από τη μονή σώζεται μόνο το καθολικό της, περιτριγυρισμένο από χαλάσματα, με περίτεχνο τέμπλο και ωραίες τοιχογραφίες. Το μοναστήρι έχει χαρακτηρισθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Επίσης, άλλες ξεχωριστές εκκλησίες της Κλειδωνιάς είναι ο Άγιος Νικόλαος, ο Προφήτης Ηλίας, ο Άγιος Αθανάσιος, η Αγία Παρασκευή και του Αγίου Σωτήρος.
Στις 1 Ιουλίου εορτής των Αγίων Αναργύρων Κοσμά & Δαμιανού τελείται λειτουργία και ακολουθεί γραφικό παραδοσιακό γλέντι στην όχθη του Βοϊδομάτη . Κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια και δίπλα από τα δροσερά νερά, η μεγάλη αυτή γιορτή, αποτελεί αφορμή για την συγκέντρωση όλων των συγχωριανών.
Επιπλέον, στις 30 Ιουνίου γιορτάζει η εκκλησία Άγιοι Απόστολοι όπου γίνεται τραπέζι στην πλατεία του χωριού και μαζεύονται όλοι οι χωριανοί.
Στο χωριό, υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για φαγητό και διανυκτέρευση.