Μόλιστα

To χωριό είναι χτισμένο σε υψόμετρο 840μ, σε πυκνοδασωμένη πλαγιά του όρους Κλέφτης και σε απόσταση 21,6 χλμ από την Κόνιτσα και 4,4 χλμ από την εθνική οδό. Πρόκειται για το κεντρικό χωριό, στο οποίο παλιότερα και έως το 1926  ανήκαν και τα διπλανά χωριά: Γαναδιό και Μοναστήρι. Λέγεται πως αρχικά και τα τρία χωριά ήταν ενωμένα σε ένα οικισμό με το όνομα Μόλιστα.

Σήμερα και τα τρία χωριά έχουν  ελάχιστους κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι συνταξιούχοι.

Στη Μόλιστα, αξιόλογη είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, στο κέντρο του χωριού, που κτίστηκε το 1864, με προσωπική εργασία των κατοίκων. Έχει περίτεχνο τέμπλο, έργο ταλιαδόρων από το Μέτσοβο, που θα σας εντυπωσιάσει, ενώ το ψηλό καμπαναριό κοντά στην γέρικη βελανιδιά και το όμορφο χαγιάτι της εκκλησίας συμπληρώνουν την όμορφη εικόνα της πλατείας. Σε γραφικές τοποθεσίες μέσα και γύρω από το χωριό είναι χτισμένα  όμορφα ξωκλήσια: η Αγία Παρασκευή, η Αγία Βαρβάρα, ο Άγιος Δημήτριος, ο Άγιος Χαράλαμπος, ο Άγιος Γεώργιος, ο Άγιος Μηνάς, οι Άγιοι Απόστολοι, η Παναγία της Γιώγκου, ο Άη – Λιάς, οι Άγιοι Θεόδωροι, η Μεταμόρφωση του  Σωτήρος, και η  Αγία Τριάδα.

Οι περισσότεροι κάτοικοι της Μόλιστας ήταν γεωργοί, κτηνοτρόφοι και  κυρίως μάστοροι (χτίστες πέτρας, πελεκάνοι, πηλοφόροι, σοβατζήδες ή μαραγκοί). Ονομαστά μπουλούκια της Μόλιστας  τον προηγούμενο αιώνα ήταν του Βασιλείου Χαρισιάδη και του Αθανασίου Σερίφη. Επίσης πολλοί άντρες του χωριού ήταν ονομαστοί έμποροι στο Βουκουρέστι και στο Κάιρο.

Τα σπίτια της Μόλιστας έχουν φρουριακό χαρακτήρα με αρχοντόσπιτα που συναγωνίζονται σε ομορφιά το ένα το άλλο, αλλά υπάρχουν και λιτά σπίτια που σε πολλά από αυτά οι στέγες είναι ενωμένες. Ο απλούστερος τύπος του σπιτιού είναι ορθογώνιος. Το σπίτι αποτελείται από δύο ορόφους, το κατώι (για τα ζώα, κελάρι και μπίμτσα) και το ανώι (κρεβάτα, οντά, μαντζάτο, γωνιά). Παλιότερα στο χωριό λειτουργούσαν  δύο μύλοι.

Στη Μόλιστα υπάρχουν αναρίθμητες δροσερές πηγές με κρυστάλλινο νερό. Η πιο πλούσια και γραφική είναι η βρύση του Αγίου Νικολάου, που βρίσκεται στην άκρη του περιβόλου της εκκλησίας κάτω από τις αιώνιες βελανιδιές. Άλλες πηγές συναντάμε στους Λετσιάδες, Γιουγιάδες, Τζουάδικο, Καλλιμάνου, Δέσης, Σιόπιτο, Πηγαδούλι.

Από την κορυφή του ομαλού λόφου «Τζιαντόρα», στο δρόμο για το Γανναδιό μπορείτε να θαυμάσετε τη Μόλιστα, την κοιλάδα του Σαραντάπορου, τις κορυφογραμμές του Γράμμου και τον πυκνοδασωμένο Κλέφτη.

Στην πλατεία του χωριού, το πρώτο Σάββατο μετά το Δεκαπενταύγουστο, γίνεται αναβίωση των φημισμένων γλεντιών με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια. Κατά το παρελθόν συνηθίζονταν για δυο τρεις φορές το χρόνο η προσφορά εθελοντικής εργασίας από τις κοπέλες του χωριού στα βακούφικα κτήματα. Η μέρα τελείωνε με γλέντι στην πλατεία του χωριού. Άλλη ενδιαφέρουσα εκδήλωση στη Μόλιστα αποτελούσε  το έθιμο για την εξοικονόμηση λαδιού για τις ανάγκες της εκκλησίας κατά ην ημέρα των Θεοφανίων με την δημοπρασία του σταυρού και της εικόνας.

Τα γλέντια στη Μόλιστα διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: οι «Εσπερίδες» (μεζέδες και κρασί διέθετε ο οικοδεσπότης), τα «Ζιαφέτια» (γίνονταν στην ύπαιθρο) και οι δημοτικοί χοροί με τη συμμετοχή όλων των κατοίκων του χωριού (Αποκριές, Καθαρά Δευτέρα, Πάσχα, Χριστούγεννα, Πρωτομαγιά). Αγαπημένοι χοροί της περιοχής είναι οι: Ρόβας, Κλέφτες, Παπαδιά, Μπεράτι, Αλεξάνδρα, Διπλός, Νταλιάνα, Παλαμάκια. Στο χωριό εδρεύει Σύλλογος Μολιστινών. Η Μόλιστα διαθέτει παραδοσιακό ξενοδοχείο που προσφέρει και εκλεκτά εδέσματα.